ตรัสรู้

พระบรมโพธิสัตว์ ทรงกำจัดหมู่มารจนพ่ายแพ้หลบหนีไปจนหมดสิ้นก็บังเกิดความเบิกบานพระทัย แล้วทรงเจริญสมาธิภาวนา ตั้งพระทัยมั่นทำสมาบัติ ๘ ประการ ให้เกิดขึ้นแล้ว ทรงบรรลุญาณอันเป็นปัญญาตามลำดับในปฐมยามทรงบรรลุ  บุพเพนิวาสานุสสติญาณ สามารถระลึกอดีตชาติย้อนหลังที่พระองค์ทรงเคยบังเกิดมาแล้วได้ทั้งสิ้น



ครั้นเวลาล่วงเข้าสู่มัชฌิมยาม ทรงบรรลุ  จุตูปปาตญาณ
เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ทิพพจักขุญาณ   สามารถหยั่งเห็นการเวียนว่ายตายเกิด
ของสรรพสัตว์ ทั้งสัตว์ชั้นต่ำ ชั้นกลาง ชั้นสูง ทั้งในทุคติและสุคติตามสมควรแก่กุศล
และอกุศลที่ตนได้ทำไว้ เปรียบเสมือนคนที่อยู่บนที่สูงใกล้ทาง ๔ แพร่ง
สามารถมองเห็นหมู่ชนที่สัญจรไปมาจากที่ต่างๆ ได้ 

แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม